ख्वपय चीर स्वाइगु

            होलि नेवाताय न त:जिगु  नख : ख: .   होलिया म्ये हाला: न्ह्यैपुक होलि  म्हितेगु चलन दु ।   रंग व यौवन नाप स्वागु थ्व नख: अतिकन न्ह्यैपु। थुकियात यौन नाप स्वाना त:गु  छुमां न दु  ।  थुकिया झ्वलय सुरूवातया न्हि खूनु चिर स्वाइ।     फागुया चीर स्वाइगु , मेथाय स्वया ख्वपय चीर स्वाइगु पा:. थन भिंद्योया थिङ्ग:चा (लिङ्ग) ब्वलय तया कुबुया ख्वप देय चा:हीके धुंका भिन्द्योया देगलय द्रौपतिया मिसा चिन्हय थ्व थिङ्ग:चा दुछ्वया खाया तइ   । 
मिसात मिजनतयसं थुकीयात पुज्याना द्रौपतिया मिसा चिन्हय थ्व थिङ्ग:चा दुतपित याई ।  थ्व फागु क्वमचा:तले अन ब्वया तयेगु याई । - "नेवा सस्कृती गौरव तायेके " 
-न्ह्यब्वम्ह  तुसिबाग: 

ख्वपय चीर स्वाइगु

भक्तपुर दत्तात्रय मन्दिरसँगै रहेको भैरव मन्दिरमा रहेको लिंगको आकृति भएको काठ र रातो कपडाको योनि जुधाएर होलीको सुरुवात भएको छ । फागुन शुक्ल अष्टमीको दिन शनिबार भीमसेन मन्दिरमा राखिएको लिंग अर्थात् लगलाई टोल-टोलमा घुमाएर पुनः मन्दिरको पाटीमा राखिएको छ । टोल-टोलमा रहेका पसलैपिच्छे घुमाएर पूजा गरी पाटीमा झुन्ड्याएको हो । काठबाट बनेको दुई हात लामो लिंगको करिब ३० इन्च मोटाइ छ । यसलाई भीमसेनको लिंग र कपडाबाट बनाएको प्वाललाई द्रौपतीको योनिका रूपमा लिने गरिन्छ । 
source- Newa

सम्यक महादान ज्याझ्वःया संक्षिप्त तालिका 

१ स्वय्म्भू भगवानयात पुजाआजा
२ स्वय्म्भूं यलय् यंकेया निाितं स्वय्म्भू. भगवान सहितया द्यः विज्याकीगु
३.स्वय्म्भू भागवान सहित महामन्जुश्री, विजय्श्गवरी, सीघः भागवान, जनवहाः द्यः येँ नगर परिक्रमा याना हनुमान ध्वाकाय् यंका अन भचा तइगु
४ वसन्तपुरं परिक्रमा यापिं द्यःपिं मोटरय् तयाः यल ध्वाखाय् विज्याकीगु व अन लसकुस याइगु
५अनंनिसें लगंख्यः स्वया जात्रा न्ह्याइगु
६सम्यकया कजि धर्मवहादुर शाक्यया छेंय् द्यःपिन्त लसकुस याइगु
७अन न्ह्योने न्ह्याकाः हिरण्यवणृ महाविहारया क्वाःपाःद्यः कया मंगलवबजाःया दीपंकर द्यःपिं नं भगवान नाप नापंतुं विज्याकीगु व यलया वसुन्धरा द्यःयात नं कया वनिगु
ड्ड लगं ख्यलय् नं मूल गेटय् सकल द्यःपिन्त कजिपाखें लसकुस याना सम्यक दानशालाय् दुत यंकीगु
ड्ड फागुन १८ गते सुथय् ४ ताः इलय् सकल द्यःपिन्त पुजाआजा याइगु
ड्ड १८ गते ६ ताः ईनिसें शाक्य, बज्राचार्यपिन्त दान विइगु ज्या न्ह्याकीगु
ड्ड बहिनी ५ ताः इलय् सकल द्यःपिं लित विज्याकेगु योजना दय्का तःगु दु ।
ड्ड १८ गते सकल भक्तजनपिन्त लाइनय् तयाः न्हिच्छियंकं हे सकल द्यः पिन्त दर्शन याकीगु जूगु दु ।४ वसन्तपुरं परिक्रमा यापिं द्यःपिं मोटरय् तयाः यल ध्वाखाय् विज्याकीगु व अन लसकुस याइगु ५अनंनिसें लगंख्यः स्वया जात्रा न्ह्याइगु ६सम्यकया कजि धर्मवहादुर शाक्यया छेंय् द्यःपिन्त लसकुस याइगु७अन न्ह्योने न्ह्याकाः हिरण्यवणृ महाविहारया क्वाःपाःद्यः कया मंगलवबजाःया दीपंकर द्यःपिं नं भगवान नाप नापंतुं विज्याकीगु व यलया वसुन्धरा द्यःयात नं कया वनिगु ड्ड लगं ख्यलय् नं मूल गेटय् सकल द्यःपिन्त कजिपाखें लसकुस याना सम्यक दानशालाय् दुत यंकीगु ड्ड फागुन १८ गते सुथय् ४ ताः इलय् सकल द्यःपिन्त पुजाआजा याइगु ड्ड १८ गते ६ ताः ईनिसें शाक्य, बज्राचार्यपिन्त दान विइगु ज्या न्ह्याकीगु ड्ड बहिनी ५ ताः इलय् सकल द्यःपिं लित विज्याकेगु योजना दय्का तःगु दु । ड्ड १८ गते सकल भक्तजनपिन्त लाइनय् तयाः न्हिच्छियंकं हे सकल द्यः पिन्त दर्शन याकीगु जूगु दु ।१८ गते राष्टपति यात नं बिज्याकेगु योजना दय्का तःगु दु । नापं देय्या प्रमख व्यतित्वपिं व राजदूतपिंन्त नं ब्वनातःगु दुसा वय्कपिन्त नं सम्यक महादान स्वकीगु जूगु दु ।

     नेपालभाषा  सिने  पत्रकारीताय् हाथ्या समस्या समाधान 

      अन्तरक्रिया कार्यक्रमय् - असंबरे 

खस अहंकार व भाषा जाति सम्बन्धय् मोदनाथ प्रश्रित

08Feb, 2015by बालगोपाल श्रेष्ठ

har

 (प्रगतिशीलताया ख्वाःपाः पुयाः खस अहंकारवादया वकालत यायेगु व थौकन्हय् नांगा रुपय् हे पृथ्वीनारायण शाहया गुनगानय् व्यस्तम्ह खय भायया बयबयम्ह च्वमि मोदनाथ प्रश्रित आ: स्वयां स्वंगू दशक न्ह्यव हे खस अहंकारवादी सोचया हुनिं आालोच्य व्यक्ति खः । मोदनाथ प्रश्रितया खस अहंकारवादी सोचयात कुंखिना च्वयातःगु थुगु च्वसु नेपालभाषाया इनाप वाःपौ ने.सं. ११०८ दिल्लाथ्व ६, दँ ६, ल्याः २९ स पिदंगु ख: । थुगु च्वसु सान्दर्भिक ताया थन न्ह्यब्वयागु खः ।)

पीगुलिं मयाक जाति अले भाषा दुगु दे नेपालय् श्री ५ या सरकारं तच्वकं अन्यायपूर्वक सकतां जाति भाषा न्हंके कथं ‘छगू भाषा, छगू जाति छगू धर्म, छगू संस्कृति’ या नारा बिया गुगु अन्धराष्ट्रवादी मण्डले नीति ज्वनावैच्वंगु दु, उकिया विरोध स्पष्ट व सही ढंगं जुइमाः । थ्व खँय् कमसेकम नं थःत प्रजातन्त्रवादी‚ प्रगतिशील वा मार्क्सवादी धाइपिनि दथुइ निगू मत दयेमाःगु खनेमदु ।

नेपाःया थौंया वास्तविकता खः कि श्री ५ सरकारं खस भाययात जक ‘नेपाली’ नां छुनाः नेपाःया राष्ट्रभाषा धकाः बलजफ्तीं क्वचिना वैच्वंगु दु । अथे हे वर्णाश्रमय् आधारित हिन्दू संस्कृति अर्थात् ब्राम्हणवादी संस्कारयात राष्ट्रिय संस्कृति धका ब्वया वैच्वंगु दु । उकिं सरकारया थ्व ब्राम्हणवादी खस अन्धराष्ट्रवादया विरोधय् फुक्क भाषा‚ फुक्क जातिया समान अधिकारया पक्षय् सः थ्वैगु नं स्वाभाविक खः । तर थुकथं खस भाषा‚ खस सस्कृति अर्थात् ब्राम्हणवादी संस्कृति क्वचिनेगु सरकारी नीतिया विरोध यायेगु खँ सिंगै खस जाति अर्थात् बाम्हण–क्षेत्री जातिया वा उगु जातिया सुं व्यक्तिविशेषया विरोध धाःसा मखु धैगु खँय् प्रस्ट जुइमाः । तर सरकारया संकीर्ण मण्डले राष्ट्रवादया विरोधया झ्वलय् गुलिं थःत प्रगतिशील ‘मार्क्सवादी’ धाइपिं विद्वानपिसं नं ‘थ्वला खस भाषाया विरोध जुल, थ्वला ब्रम्हु, क्षेत्री जातिया विरोध जुल‚ थथे नां किटय् यानाः विरोध यायेबले अमि नुगलय् स्याइ’ धकाः खँ ल्हाइपिं नं दु । निश्चय नं चायेकं चायेकं कचवं ब्वलनीगु ज्या सुना नं याये मज्यू, थ्व खँय् सचेत जुइ हे माः । तर थौंया थनया यथार्थ थ्व हे खः कि खस भाषा ब्राम्हणवादी धर्म, संस्कृति श्री ५ या सरकारं बलजफ्तीं क्वचिना वैच्वंगु दु । थज्याःगु खँया विरोध चायेकं मयासें वा सीमदयेक यायेगु धया थःत उदारवादी कथं ब्वयेगुया मतलब सीमदयेकं हे सरकारया मण्डले नीतिया समर्थन यायेगु जुइ । थौं सरकारं देया तमाम भाषा, जातिया अस्तित्वयात हे अस्वीकार यानाः संविधानं खस भाय छगूयात जक ‘राष्ट्र भाषा’ धया वैच्वंगुलिं उकिया विरोध अमूर्त रुपं मखसें तप्यंक हे यायेमाः । थथे मयाःपिं पञ्चायती नीतिं तापाःपिं जुइ मफैगु स्पष्ट जू ।

थ्व हे झ्वलय् प्रगतिशील लेखक संघया महासचिव थ्यंक जुया च्वनादीम्ह प्रगतिशील मार्क्सवादी च्वमि व नेता कथं बय् बय् जुयावैच्वंम्ह मोदनाथ प्रश्रितजुं छुं ई थुखे खस भायया निगू वाःपतिइ पिथनादीगु निगू च्वसुयात कयाः थन न्ह्यथने त्यना । छगू खः ‘दृष्टि वाःपौ (वर्ष ५ अंक ३४) या थःगु नियमित स्तम्भय् प्रश्रितजुं च्वयादीगु ‘खस जाति अहंकारवाद भनेको के हो ?’ नांगु च्वसु अले मेगु खः ‘छलफल’ वाःपतिइ (वर्ष ६ अंक २) ‘जातीय र भाषिक समस्या समाधान निम्ति प्रमुख कडीको रुपमा उठाउनुपर्ने कुरा के हो ?’ नांगु च्वसु । थ्व निपुं च्वसुतिइ प्रश्रितजु छता हे खँय् हे केन्द्रित जूगु खने दु व खः – खस जाति व भाषा अहंकारया गुगु दबदबा थौं देसय् जुयाच्वंगु दु उकियात त्वत्वपुयाः सरकारया ‘एक भाषा एक जातिया’ अन्धराष्ट्रवादया एकपक्षय् वकालत ।

पिनें–पिनें ब्राम्हणवादया विरोधय् थी–थी च्वसु च्वयाः पण्डित्याइँ क्यनेत लिचिला मदीम्ह प्रश्रितजुया निगुलिं च्वसुति ‘ब्रम्हु धैपिं दकले च्वयया दर्जायापिं मनूत’ धैगु मानसिकता त्वःतेमफुगु बांलाक खने दु । ‘दृष्टि’ पतिइ खस धैपिं ब्रम्हुत मखु धयाः झिंस्वसः दँ न्ह्यवया ढुंगे युगया खँ न्ह्यथंसे च्वयातःगु छझ्व न्ह्यब्वया च्वना –

“हिन्दू संस्कार ग्रहण यायेगु सुरु जूसां अपवादबाहेक खसतयसं ब्रम्हुया दर्जा काःगु गनं खनेमदु ।”

थ्व वाक्यं ब्रम्हुया सिकं खसत धैपिं क्वय् दर्जायापिं धैगु ब्राम्हणवादी संस्कार प्रश्रितजुया अन्तस्करणय् ल्यनाच्वंगु धकाः क्यं । उकिं उगु च्वसुइ ब्रम्हुतयत ‘खस’ धाल धैगु खँय् दुःख प्वंकुसें तच्वकं नुगः मछिंकादीगु दु । तर विद्वान भाजु प्रश्रित ब्रम्हुत खस जातिइ गथे विलय् जुल धैगु खँय् मस्यू पहः क्यनादीगु अर्थपूर्ण जू ।

निश्चय नं प्रश्रितजुं धयादीथें थौं सकस्यां खस जातिया दुजः कथं म्हसिका च्वंपिं ब्रम्हु, क्षेत्री, कामी, सार्की, दमाईं, गाइने इत्यादि सकलें परापूर्व कालंनिसें खस जातियापिं मखयेफु । तर थौं थिपिं सकसितं ‘खस’ धायेगु याःगु हुनिं थःगु पूर्व अस्तित्व त्वफिकाः खस जातिइ थःत विलय् यानाः यंकूगुलिं खः । वर्णाश्रम हिन्दू संस्कार व खस भाषा हे थौं खस जातिया परिचय जुयाच्वंगु दु । अज्ज थिपिं सकस्यां ल्हाइगु छगू हे खस भाषा जूगुलिं नं खस जाति कथं नं थिमित म्हसिकेगु यानाच्वंगु खः । गथे थी–थी धर्म अले सम्प्रदायया मनूत उपत्यकाय् वयाः अमिसं नेवाः भाय् ग्रहण याःगु हुनिं सकसितं नेवाः धया यंकल अथे हे ब्रम्हुत नं खस जातिइ विलय् जुयावंगु हुनिं अमित नं खस धाःगु खँय् समाज विकास क्रमया नमोबागि जक स्यूपिसं नं थू ।

“दक्षिण हिमाली भेक व तराईया थी थी जाति–जनजातितय् चलायमान विशेष ऐतिहासिक कारणवश कर्णालीया खसतयसं ल्हाइगु भाययात हे मेपिसं गैरखस ब्रम्हु, क्षेत्री आदि नं नाला मातृभाषाया रुप बी यन । थथे थःपिनिगु पुलांगु भाय् त्वःता वा न्हूगु भाषाय् ल्वाकछ्यानाः मेगु हे भाषायात मातृभाषाया कथं नालाकाःगु उदाहरण संसारय् आपालं दु । थ्वया क्वाक्वाःगु नमूना शाक्य, कोलीय, मल्ल लिच्छवि आदि–आदि अनेक जाति मूलया मनूत नेवाः समाजय् विलिन जुयाः न्हूगु भाषा नालाकाःगुलिं हे स्पष्ट जू ।” धकाः वयकलं समाजशास्त्रीय विश्लेषण याना दिल । तर प्रश्रितजुं “ … नेपाली (खस) भाषा ल्हाइपिं सकसितं खस तायेकीगु व खस जाति अहंकारवाद मेगु जाति व भाषाया उत्पीडक जुयाच्वन धैगु धारणा प्वंकेगु गलत व हानिकारक जुइ ।” धकाः थौंया सरकारया सलय् सः मिले यावंगु धाःसा ल्हिले पी मफैगु खँ खः ।

वयकलं धयादी थें हे झिंस्वंगूगु सदीं लिपा अज्ज पृथ्वीनारायण शाहं नेपाः विस्तार याये धुंकाः काठमाडौं उपत्यकाया नेवाःतयसं हे पृथ्वीनारायण शाह नापं वःपिं सकसितं खस धायेगु याःगु नं जुइफु । तर थौं ब्रम्हु, क्षेत्री, दमाईं, कामी, सार्की, गाइने गुलि नं खस जातिइ विलय् जुइ धुंकूगु समुदाय दु, खसया पर्याय जुइ धुंकूगु दु, ढुंगे युगया खँ न्ह्यथनाः घाँय् घाँय् बाज्या नं घाँय् घाँय् बाज्यापिनिगु परापूर्व इतिहासया खँ ल्हानाः थौंया यथार्थयात उपेक्षा याये मज्यू ।

छलफलय् पिथनादिगु च्वसुइ वयकलं “…. नेपाःया फुक्कं जाततयसं समान मर्यादा व जातितयसं समान अधिकारया नितिं सः थ्वकेगु आन्दोलन यायेगु नितान्त उचित व अनिवार्य दु” धकाः च्वयादिगु खँपु नं वयक: थुज्वःम्ह मार्क्सवादी चिन्तक नं आ:तलें जातपातया वर्णाश्रम हिन्दु संस्कारयात पौपुइक वांछ्वयेमाःगु चायेका मदिनीगु खनेदु । नत्रसा वयकलं जातजातयापिसं समान मर्यादाया नितिं सःतयेगु मखु कि जातपातया संस्कार हे वांछ्वयमा धयादीमाःगु खः । अथेहे जातीय समान अधिकार प्राप्तिया खँय् नं वयक:या जाति सम्पूर्ण अधिकार उपभोग यानाच्वंगुलिं ला मस्यू‚ थःपिसं मखु मेपिन्सं जक थ्व खँय् आन्दोलन यायेमाःगु खंका दीगु दु । उकिं हे वयकलं “जातीय समस्या प्रमुख कडीको ….” थें हचुवा च्वसु च्वयाः वस्तुगत तथ्यया ठोस विश्लेषणया पलेसा भ्रमपूर्ण विचार बीगु कुतः यानादिगु दु । उगु च्वसुइ वयकलं खस अहंकारवादया विरोध “जातीय साम्प्रदायिक भावना ब्वलनिगु खतरा दु” धकाः च्वयादीगुलिं तथ्ययात म्वयथ्यायेत स्वःगु प्रस्ट जू । थुलिमछि जाति भाषा दुगु देसय् मात्र छगू खस भाययात ‘नेपाली’ नां छुनाः ‘राष्ट्रभाषा’ धकाः अले खस जातीय (ब्राम्हण–क्षेत्री) संस्कृतियात राष्ट्रिय संस्कृति धाधां सम्पूर्ण नेपालीया छ्यनय् क्वचिनेगु थौंया सरकारया नीतियात चायकं मचायकं समर्थन याइगु भावया व थ्व हे धारणायात समर्थन यानाः न्ह्यज्याना च्वंपिं खस जातिया छपुचःया ज्या खँयात हे खस जातीय अहंकार धकाः कुंखिनेगु याना वैच्वंगु खः । थुकिं खस अहंकारवादीतयत जक खतरा जुइगु बाहेक मेपिंत मखु । यदि प्रश्रितजुं नं नेपाःया सम्पूर्ण जाति व भाषाया समानाधिकारया छम्ह पक्षधर खःसा थुके वयकलं खतरा खंके माःगु छुं मदु ।

अथेहे उगु च्वसुइ वयकलं “नेपालय् आः जातीय शासन दु ला कि वर्गीय ?” धकाः न्ह्यसः छुनाः यानातःगु विश्लेषण नं बहुजातीय देसय् सत्ता वर्गीय नापं–नापं जातीय नं जुया च्वनिगु खँयात नकारे यानादीगु दु । गथे रुसय् जार शासन कालय् नं वर्गीय नापं जातीय रुपय् छगू रुसी जातिया थिचोमिचो व हैकम तच्वया च्वंगु खः‚ थौंया नेपाःया शासन सत्ता नं वर्गीय रुपं छगू वर्गया प्रतिनिधित्व यानाच्वंगु दुसा जातीय ल्याखं खस जातीय भाषा संस्कृतिया थिचोमिचो व हैकम तच्वयेकाच्वंगु दु ।

उगु च्वसुतिं वयकलं न्ह्यब्वयादीगु मेगु तर्क खः “नेपालय् जाति भाषाया आधारय् राजनीतिक विभाजनया खँ अव्यावहारिक व असम्भव” । तर थ्व खँय् वयकलं गुगुं तर्क न्ह्यब्वयादिल उगु न त वैज्ञानिक खः न त गुगुं अनुसन्धानया लिधंसाय् हे । हचुवा हिसाबं थःत मयेवं मनगढन्त तर्क न्ह्यब्वये न्ह्यव प्रश्रितजुं नेपाःया वस्तुगत स्थिति नं दुग्यंक अध्ययन यानादीगु जूसा बेस जुइगु खः ।

निर्ष्कषय् जातीय व भाषीय समस्याया समाधानया मू कडी कथं वयकलं खंकादिगु धात्थेंगु प्रजातन्त्र व सच्चा लोकतान्त्रिक व्यवस्था खः । निश्चय नं वयक:या थ्व खँय् विरोध यायेमाःगु मदु । थन …..“राजनीतियात स्वयां भाषा व जाति समस्यायात न्हापांगु थाय् बीबलय् जातीय साम्प्रदायिकतां प्रोत्साहन कया मू कडी कमजोर जुइगु व गुकिं यानाः छुं नं उपलब्धि ल्हातय् मलाइगु खँय् ध्यान बीगु आवश्यक दु” धकाः गुगु पण्डित्याइँ न्ह्यब्वया दिल‚ थुकिं जातीय भाषीय समस्यायात राजनीतिक समस्या कथं वयकलं मस्वनिगु जक मखु जातीय भाषिक दमन जुया च्वंथाय् अधिकारया नितिं हालिपिन्त साम्प्रदायिक जुइ धैगु चेतावनी बीगु थौंया सरकारं यानाच्वंगु ज्याया भाला नं थःपिसं हे कयादिगु खनेदु ।

अले प्रश्रितजुयात थुलि हे इनाप दु कि जातीय भाषीय अधिकारया नितिं जुइगु आन्दोलन नं प्रजातन्त्र व लोकतन्त्रया आन्दोलन हे खः । उकिं थुकी ग्वहालि यायेगु नं उगु लँय् न्ह्यज्यायेगु हे खः । धात्थेंगु प्रजातन्त्र वा लोकतन्त्रया स्थापना मजूतले भाषाया आन्दोलन यायेमज्यू धैगु तर्क ह्याउँमचा तर्क जक खः वा खस अहंकारया स्वार्थ रक्षा यायेगु तर्क जक खः । भाषा जातिया समान अधिकार मन्त धाःसा छिगु लोकतन्त्र नं उकिया सः थ्वया हे च्वनि‚ सुनां नं पने फइ मखु । प्रगतिशील व मार्क्सवादी धाइपिं छिकपिं थज्यापिं विद्वानपिसं देसया वस्तुस्थितिया सही विश्लेषण यानाः जातीय व भाषीय समानाधिकारया नितिं सही लँ क्यनेमाल‚ जातीय पूर्वाग्रहं ग्रस्त जुयाः तथ्ययात म्वये थ्यायेगु ज्या दिकेमाल ।

यच्चागु मिखाछं मखंक छंगु लुनुगपाय् सुला ।

-Sarbarth Buddhacharya

                                        

        -सौरभ शाक्य   

             हिलावंगु बिचाः

                        -चिबाखं--

पत्रिकाय् राजनितिक बुखँत स्वस्वं वइगु मिखा बक्सय् च्वंगु छगू बुखँय् जूत " बसन्तपुलि ट्यूशनवंपि निम्ह मिसा मस्तयत तेजाबं छ्वाकाः धकल " शिर्षकं हे वया म्हः जिरिँङ वन । वयागु मिखा दुरुर ब्वाँयवन आखःग्वलय् । ब्वं ब्वं हे वया ख्वाःच्यानावल । ल्हाःम्हुछित । उकिया क्वसं मेगू बुखँ " खुगु तगिँ ब्वनाच्वंम्ह छम्ह बिद्यार्थी यात छम्ह 56 बर्ष दुम्ह मास्तरं.." उफ् वं बुखँ पूमवंकल । वं पत्रिका ग्वारामारायाना वाकुछिना हूँथ्यंक वाँन्छोत । उबलेहे वया प्वाथय् दुम्ह कलाःच्या ज्वनाः कोठाय् दुहाँवल । भातया पहःताल खं खं " छु जुल छितः राजनितिया बुखँ स्वतकिँ न्ह्याबलेँ तं ! खी क्वबिया लायकू च्यूता ! व नेतातयगु बूखँ हे स्वयेमाःगु छि ! कन्हय् निसेँ पत्रिका हइम्हसित पत्रिकाहे हयेम्वाल धायेला !" भातया ख्वाः स्वस्वं  च्या टेबिलय् तल । वं थः कलाःया ख्वाःव प्वाः स्वयाः न्यन " केशरी ,छं प्वाथय् ग्वला दत ? छक म्ह्याय् कि काय् , भिडियो एक्सरेयाना स्वयेला ! "

भातया आकाझाकां वःगु न्ह्यसं वं थुलिजक धाल " म्ह्याय् छु काय् उत्थेँ धाइम्ह छि ! अझ जितला म्ह्यायहे यः धाइम्ह छि ! हानं..."" मखु छक मस्वसेँ मजिल ! थौँहे .." वं थः कलाःयात माया वंका धाल ।" छुं जुया म्ह्याय् जूसा...!" केशरीया खँ पूमवंबले हे ग्वारामारागु पत्रिका फ्यनाः बुखँ वयागु न्ह्यःने तयाः धाल " म्ह्याय्.. ! वयाःगु कथूं सः थाहाँ मवल । मिखा लःलः धायेका वं थःकलाःयात त्वाल्हाँ स्वयाच्वन ।वं थः कलाःया ख्वाःव प्वाः स्वयाः न्यन " केशरी ,छं प्वाथय् ग्वला दत ? छक म्ह्याय् कि काय् , भिडियो एक्सरेयाना स्वयेला ! "भातया आकाझाकां वःगु न्ह्यसं वं थुलिजक धाल " म्ह्याय् छु काय् उत्थेँ धाइम्ह छि ! अझ जितला म्ह्यायहे यः धाइम्ह छि ! हानं..."" मखु छक मस्वसेँ मजिल ! थौँहे .." वं थः कलाःयात माया वंका धाल ।" छुं जुया म्ह्याय् जूसा...!" केशरीया खँ पूमवंबले हे ग्वारामारागु पत्रिका फ्यनाः बुखँ वयागु न्ह्यःने तयाः धाल " म्ह्याय्.. ! वयाःगु कथूं सः थाहाँ मवल । मिखा लःलः धायेका वं थःकलाःयात त्वाल्हाँ स्वयाच्वन ।

फेसबुक प्रेमले निम्त्याएका समस्या

डा. अरुणा उप्रेती

मेरो नवीनसँग नाता कायम गरिदिनुको लागि मुद्दा लडिदिनुपर्‍यो', एउटा प्रतिष्ठित संस्थामा काम गर्ने २४ वर्षीया निताले काठमाडौंको एक महिला संस्थामा आएर उजुरी हालिन्। कुरा बुझ्दै जाँदा फेसबुकमार्फत उनको दुबईमा काम गर्ने एकजना नेपाली युवकसँग भेट भएपछि उनीहरूबीच प्रेमको आदान-प्रदान हुन थालेछ। दुबईबाट नवीन छुट्टीमा घर आएको बेला उनीहरू एउटै घरमा सँगै पनि बसे। फेरि दुबई र्फकेपछि भने नवीनले नितालाई वास्ता गर्न छोड्यो, फोन पनि उठाउन छोड्यो। फेसबुकबाट नवीनले नितालाई हटाएछन्। अहिले निता अदालतबाट आफ्नो सम्बन्ध कायम गराइदिन संस्थामा धाइरहेकी छन्।

'नवीनले फेसबुकमा लेखेको प्रेम कविता, सँगै घुम्न जाँदा अँगालो मारेर खिचाएका फोटाका आधारमा मात्रै कसरी हाम्रो संस्थाले नाता कायम गर्नका लागि मुद्दा दर्ता गर्न सक्ला र?' निता जुन संस्थामा गइन्, तिनकी अध्यक्षको भनाइ यस्तो छ। तर निताको यो घटनाले धेरै कुरा सोच्न विवश गरायो। को मान्छे, कस्तो मान्छे भन्ने नचिनी फेसबुकबाट नै प्रेम गर्ने प्रवृत्ति बढेको छ। यो प्रवृत्तिले युवक, युवती, किशोर, किशोरीहरूलाई धेरै नकारात्मक असर परेको छ। प्रेम हुनु भनेको नै यौनसम्बन्ध हुनु हो भन्ने मानसिकताले अहिलेका युवा समाजलाई बेस्सरी गाँजेको छ। त्यसैले त अविवाहित किशोरीहरू गर्भपतन गराउन डाक्टरहरूको क्लिनिकमा जाने प्रवृत्ति पनि बढेको छ।

 दस जोड दुई कक्षा पढ्ने किशोरीहरू पनि गर्भपतन गराउन आउने डाक्टरहरूको भनाइ छ। 'एकजना छात्रा त २ वर्षमा ३ चोटि गर्भपतन गराउन आइन्। तेस्रोचोटि आउँदा त अब तिम्रो गर्भपतन गर्न सक्दिनँ भनेर भनेँ। यस्ता किशोरीहरू देखेर मलाई दुःख लाग्छ। तर के गर्ने होला?' एक डाक्टरको भनाइ छ। अहिलेको बदलिँदो समाजमा माथि भनेका घटना र प्रवृत्ति समस्याकै रूपमा देखिन थालेको छ। यी ठूला सहरका मात्र समस्या होइनन्, सुदूरपश्चिमदेखि सुदूरपूर्वका जिल्लामा जाँदा विभिन्न ठाउँमा यस्तै घटना धेरै सुनिए। मोबाइल फोनका कारण इन्टरनेट सहज भएको छ, अनि त्यसैका कारण फेसबुक चलाउने किशोर, किशोरी धेरै छन्। यही फेसबुकले समाजमा चाहिंँ नजानिँदो हिसाबले समस्या ल्याइरहेको छ। अहिले त कतिपय सुदूरपश्चिमका जिल्लाका घरमा शौचालय नभए पनि मोबाइल फोन त प्रायः हुन्छ नै। अहिलेको समाजमा प्रविधिलाई रोक्ने होइन कि प्रविधिको उपयोग गर्ने ज्ञान किशोर, किशोरीहरूलाई दिन आवश्यक छ। घरमा र स्कुलमा राम्ररी मार्गनिर्देश नहुँदा किशोर, किशोरीहरू यसरी नक्कली प्रेम र सम्बन्धको धरापमा पर्छन्। यस्ता सम्बन्धहरू टुटेपछि कतिजना त मानसिक रूपमा नै डिप्रेसनमा पर्छन्। प्रेम सम्बन्ध टुटेकै कारण कतिपयले आत्महत्या समेत गरेको तथ्य पनि छ।

समाजमा आइरहेको परिवर्तनलाई आत्मसात् गर्दै स्कुलमा किशोर, किशोरी र युवालाई परामर्श दिने व्यवस्था गर्न आवश्यक छ। एक वर्षअघि सुदूरपश्चिममा प्रजनन स्वास्थ्यबारेमा स्कुलमा

छलफल गर्दा एक किशोरीले भनिन्, 'हाम्रो शरीरमा हाम्रो अधिकार हुन्छ भनेर भन्ने अनि किशोरी अवस्थामा यौनसम्बन्ध राख्न हुन्न भन्ने? के यो हाम्रो अधिकारको विषय होइन र?' ती किशोरीको कुरा सुनेर म छक्क परेँ र भनेँ, 'अधिकार सँगसँगै दायित्व पनि आउँछ। अधिकारका बारेमा छलफल गर्दा आफूलाई हानि हुने गरेर अधिकारको प्रयोग गर्नु भएन। किशोर अवस्थामा नै यौनसम्बन्ध राखेपछि हुने समस्या र असुरक्षित गर्भपतनले धेरै समस्या आउँछ।

फेरि जोसँग प्रेम गरेर यौनसम्बन्ध भयो, त्यो पछिसम्म रहिरहन्छ भन्न सकिन्न। अपरिपक्व अवस्थामा भएको आकर्षणलाई प्रेम भन्न सकिन्न।' मैले भनेका कुराहरूले ती किशोरीको चित्त त कति बुझ्यो वा बुझेन भन्न गाह्रो छ, तर ती किशोरीको प्रश्नले मलाई भने सोच्न बाध्य गरायो। सायद अधिकारका बारेमा छलफल गरिरहँदा हामीले कर्तव्यबोध गराउन बिर्स्यौं कि?

पहिलेकै अवस्थामा यो समाज फर्कियोस् भनेर हामी चाहना राख्न सक्दैनौं। तर किशोर, किशोरीलाई सम्बन्धको महत्त्वसँगै केके दायित्व आउँछन् भनेर त बुझाउनुपर्छ। किशोरीहरूलाई गर्भपतन गराउनु कानुनी रूपमा मान्य भए पनि गर्भपतन जथाभावी गराउनुचाहिंँ शारीरिक रूपले हानि हुन्छ भनेर बुझाउनैपर्छ। उनीहरूलाई 'इमर्जेन्सी पिल'को जथाभावी प्रयोगले हानि गर्छ भनेर बुझाउनैपर्छ। अहिले नै फेसबुक प्रेम, यौनआकर्षण, प्रजनन स्वास्थ्यका बारेमा छलफल गरिएन भने थुप्रै किशोरीहरू डाक्टरकहाँ गर्भपतन गराउन आइनै रहनेछन्। अब त आमाबुबाले छोराछोरीलाई घरबाट नै यसको बारेमा थाहा दिनुपर्ने बेला आएको छ। स्कुल र कलेजमा शिक्षक, शिक्षिकाहरूले पनि परामर्श दिने बेला आएको छ। 

source- ekantipur.com

सक्व देय या भिन्द्यो 

कीर्तिपुरलाई झमेला

काठमाडौं , फाल्गुन १३ - ऐतिहासिक विषयवस्तुमा आधारित 'कीर्तिपुर' ले लामो समयदेखि सेन्सर झमेला बोहोर्नुपरेको छ।तत्कालीन गोर्खाका राजा पृथ्वीनारायण शाहले कीर्तिपुर आक्रमण गर्दाको समयलाई पटकथामा बुनिएको उक्त फिल्मलाई बिनाकारण सेन्सरले अडाएको फिल्म पक्षधरले आरोप लगाएका छन्। सेन्सर बोर्डमा तीन महिनाअघि नै फिल्मलाई जाँचपासका लागि लगिए पनि बोर्डले प्रदर्शनका लागि प्रमाणपत्र दिन आनाकानी गरिरहेको निर्माताको गुनासो छ।

फिल्मका निर्देशक प्रदीप खड्गीले भने फिल्म निर्माणको सर्वमान्य सिद्धान्त अनुरूप सन्तुलित भएको दाबी गर्छन्। उनले पञ्चायतकालीन सहायक अञ्चलाधीश स्व. वासु पासाद्वारा रचित 'भैरवसिंह' नामक ऐतिहासिक उपन्यासमा आधारित भई फिल्मको पटकथा लेखिएको दाबी गर्दै भने, 'साहित्यको आधारमा बनाइएको फिल्मले कसरी इतिहास बंग्याउन सक्छ?' निर्देशक खड्गीको भनाइले पनि सेन्सरले फिल्मको कथावस्तुमा आपत्ति जनाएको मान्न सकिन्छ।

फिल्मलाई तथ्यसंगत बनाउन लिखित प्रमाणहरू सुरुआतमै राखिएको बताइएको छ। 'यदि कथावस्तुमा समस्या हो भने स्त्रिmप्ट दर्ता भएको अवस्थामा चलचित्र विकास बोर्डले भन्नुपथ्र्यो,' फिल्मका कार्यकारी निर्माता वीरेन्द्र ताम्राकारले रोष प्रकट गर्दै भने, 'त्यस बेला मौन बसेर अहिले लाखौंको लगानीमा बनेको फिल्मलाई अडाउनु गलत हो।' फिल्मको पटकथा निर्देशक खड्गीले केके मानन्धरसँग मिलेर लेखेका हुन्। फिल्ममा हिसिला महर्जन, मणि लवट, सुरज गराच, लक्ष्मी गिरी, मदनदास श्रेष्ठ, सुरवीर पण्डित, सुशील राजोपाध्याय, अञ्जला नकर्मी, विनोद श्रेष्ठ, उदय श्रेष्ठ लगायतले खेलेका छन्।

प्रकाशित मिति: २०७१ फाल्गुन १३ ०९:०२ 

source-http://www.ekantipur.com/

old news

‘स्वयेगु मखुला’ ५० ब्वया विशेष ज्याझ्व:

POSTED ON SUN JAN 29, 2012 11:14 AM NST

नेपालभाषा टेलिसिरियल स्वयेगु मखुला ५० व्व थ्यनीगु लसताय्‍ उगु सिरियलया निर्माण संस्था चिराग फिल्मस्‍ प्रोडक्सनं छगू त:जिगु ज्याझ्व: याइगु जूगु दु । 
ख्यालिजुजु मदनकृष्ण श्रेष्ठया मूपाहाँसुइ जुइ धयात:गु उगु ज्याझ्वलय्‍ ४६ गू ब्व तक उगु सिरियलय्‍ थीथी ज्या यानादीपिन्त मतिनाया चिं ल: ल्हाइगु नाप मेमेगु नं ज्याझ्व: दुगु खँ निर्माण पक्षँ धा:गु दु । एनटिभी प्लसय्‍ प्रशारण जुयावयाच्वंगु 'स्वयेगु मखुला' चिहाक:गु इलय् स्वकुमितय्‍ दथुइ लोकंह्‍वा:गु सिरियल ख: । रवि डंगोल, मञ्जु श्रेष्ठ, रुपेन श्रेष्ठ, प्रेमा शाक्य, नारायणदेवी ग्वनी, नगिना जोशी, शुसिल राजोपाध्याय, ह्दयप्रसाद मिश्र, कृष्णभक्त महर्जन, सुनिता ठाकुर, हरिमान दिवाकर, विनिता महर्जन, रत्नकाजी 'लुनिभा' लगायात कालाकारपिसं थीथी भुमिका म्हिताव:गु ख: । अथेहे थुकिया च्वज्या, सुरेन्द्र तुलाधर, पुष्प श्रेष्ठ व शुशिल राजोपाध्यायं च्वयाव:गु ख:सा अमृतचन्द्र श्रेष्ठया निदर्ेशन दुगु थुगु सिरियलय्‍ रत्नकाजी 'लूनिभा' मुख्य सहायक निदर्ेशकया ज्या यानाव:गु ख: । गुणराज शाक्यया छायांकन, सुनिल ताम्रकारया सम्पादन दुगु सिरियलया लोगो म्ये 'लुनिभां' च्वयादीगु ख:सा थुकिया संगीत गोविन्द हयूमतया ख: । रत्नशोभा महर्जन व माणिक शाहीं थुकी स: बियादिगु दु । 'स्वयेगु मखुला' ५० व्वतक बांलाक न्ह्‍या:गु दु । स्वकुमितय् प्रतित्रिmया नं बाला:गु हे वयाच्वंगु खँ नं सीदुगु दु । 'स्वयेगु मखुला' लिपा तकं नं स्वया च्वने दयेमा धका: मनं तुसें ५० क्यने त्यंगु लसताय्‍ भिंतुना 

वि.सं. ४५ निसें ५० तकया नेपालभाषा संकिपा

च्वसु व किपा - रत्नकाजी महर्जन

वि. सं २०४५ साल नेपालभाषा न्हापांगु संकिपा 'सिलु' तसकं लोकंह्‍वात । प्रेम प्रोडक्सनया ब्यानरय् दयेकेज्या जूगु थुगु संकिपा उगु र्इया व्यवस्थानाप संघर्ष याना: जूसां संकिपा हलय् तक थ्यंकेत ता:ला:गु ख: । उगु इलय् टिकटया सरकारं काइगु मनोरञ्जन करया ५० प्रतिशत दां नेपाली फिल्म निर्मातातय्‍त सहुलियतया रुपय्‍ बीगु यानाच्वंगु ख: । तर 'सिलु' संकिपा गैरखँय् भाय्‍या संकिपा जूगु हुनिं उगु संकिपां मनोरन्जन करया ५० प्रतिशत छुट ल्हातिर्इ लाकेया नितिं त:धंगु संघर्ष यायेमा:गु ख: । थुकिया कारणं प्रेम प्रोडक्सन 'सिलु' लिपा 'राजमति' संकिपा दयेके धका: अनौपचारिक रुपं तयारी यानात:गु ख:सां 'सिलु' फिल्म प्रर्दशन लिपा उगु पुचलं मेगु नेपालभाषा संकिपा दयेके मफुत । 

अथेहे उगु इलय् प्रेम प्रोडक्सनया प्रमुख प्रेम बानियाँ 'बांला: मय्‍जु' दयेकेगु खँ नं पितहयादीगु ख: । थुकिया नितिं न स्कि्रप्ट च्वयेगु ज्यातकं जुइ धुंका: नं नेपालभाषा संकिपाया नितिं राज्य स्पष्ट मजूगु हुनिं खस नेपाली भाय्‍या संकिपा 'रक्षा' निर्माण यानादीगु ख: । थुकथं आदिवासी जनजाति भाषाया संकिपाया सन्दर्भ राज्यया स्पष्ट नीति मदुगु हुनिं २०४५ लिपा: त:धंगु पर्दाया संकिपा दयेकेज्या न्ह्‍याकेत सनं नं दिकेमा:गु स्थिति वल । संयोगबस प्रेम प्रोडक्सनं दयेके धयात:गु 'राजमति' व 'बांला: मय्‍जु' छसिकथं वि.सं २०५१ व वि.स. २०६६ स वने जुया: प्रर्दशनय् व:गु ख: । 'सिलु' संकिपाया सफल प्रर्दशन लिपा गुकथं नेपालभाषां संकिपा दयेके फइगु संभावना उप्वया वंगु ख: । 

उलि जुइ मफुत उगु इलय् भिडियो फम्यार्टय् नं संकिपा दयेके फइगु प्रविधि दुहां वये धुकुंगु ख: । 'सिलु' थें सेलुलार्इड फम्र्याटय् संकिपा दयेका: यक्व बजेट फ्‍याये फइगु अवस्था मखनेवं कम बजेटय्‍ तयार याये फइगु भिडियो (भिएचएस) फम्र्याटया संकिपा दयेकेज्या धा:सा जूगु खनेदत ।

वि.सं. २०४५ निसें २०५० तक नेपालभाषाया भिडियो फम्र्याटया प्यंगू संकिपा पिहाँव:गु खनेदु । "निपा: ख्वा:पा:", "चिपनिप", "चरित्र" व "न्हिला: न्हिला: हुँ" उबले पिहाँ व:गु संकिपा ख: । थुकथं पिहाँव:गु संकिपाय् निपा: ख्वा:पा:, चरित्र व न्हिला:न्हिला: हुँ मूलधारया बाखनय् बनय् जूगु संकिपाया रुपय् पिहाँ व:गु ख: धा:सा गिरिजा प्रसाद जोशीया बाखनय् दयेकेज्या जूगु चिपनिप संकिपायात छगू नवयथार्थवादी संकिपाया रुपय् का:गु ख: । निपा: ख्वा:पा: व न्हिला: न्हिला: हुँ एसकेटी फिल्मसया व्यानरय् बनय् जूगु संकिपात ख: । थुथु निगुलिं संकिपाया लेखन निदर्ेशन श्यामकृष्ण श्रेष्ठं यानादीगु ख: । अथेहे वय्‍कलं थुगु संकिपाय् छम्ह स्यल्ला:म्ह खलपात्रया अभिनय यानादीगु ख: । उगु इलय् निपा: ख्वापा:, न्हिला न्हिला हुँ लगायत संकिपा भृकुटिमण्डपया मेलाय् भिडियो हलय् क्यनेज्या नं जुगु ख: । स्वकुमितय्‍सं श्यामकृष्णया अभिनय व गेटअपयात हिन्दी संकिपाया अभिनेता ओमपुरी नाप तुलना या:गु ख: । 

'निपा: ख्वापा:' संकिपाय् तुलसीनारायण डंगोलं सकारात्मक भूमिका म्हितादीगु ख: । अथेहे 'न्हिला न्हिला हुँ' न्हापांखुसि छगू अडियो म्येचा:या रुपय् पिहां व:गु ख:सा थुकियात लिपा संकिपाया रुप व्यूगु ख: । न्हिला न्हिला हुँ' संकिपाय् श्यामकृष्ण श्रेष्ठ, तुलसीनारायण डंगोल, तिमिला श्रेष्ठलगायत मेमेपिं कलाकारपिसं नं थीथी भूमिका म्हितादीगु ख: । थुगु निगुलि संकिपाया छायांकार थौंकन्हय्‍या नामूदम्ह फोटोग्राफर राजभाइ सुवाल ख: । 

मेखे पवन जोशीया निदर्ेशनय् चरित्र संकिपा वने जुल । थुकि सुलोचना मानन्धर, योगेन्द्रदास श्रेष्ठ नापं श्यामकृष्ण श्रेष्ठं मू भूमिका म्हितादीगु ख: । गोविन्द 'चिकंमू' छगू र्इया तसकं लोकंह्‍वा:म्ह दबू प्याखं च्वमि स्यनामि ख: । वय्‍क:या प्याखंया आधारय् 'चरित्र' संकिपा दयेकेज्या जूगु ख: । थुगु संकिपाया छायांकन नं राजभार्इ सुवालं यानादीगु ख: । 

नवयथार्थवादी संकिपाकथं ब्वयात:गु 'चिपनिप'या निदर्ेशक मनोज सुवाल ख: । थुकिया पटकथा नं वय्‍कलं हे च्वयादीगु ख: । संयुक्ता फिल्म प्रोडक्सनया व्यानरय् संघदास ताम्रकारं थुगु संकिपा निर्माण यानादीगु ख: । अले थुगु संकिपाया छायाकार चाहिं एमएस माइकल ख: । चिपनिप संकिपा उगु इलय् तसकं लोकह्‍वा:गु नं ख: । विशेष याना: उगु संकिपाय् ब्वयात:गु छपु म्ये 'जाकि निग:चा प्वनेति बज्ये....' तसकं हे ययेकूगु ख: । थुगु संकिपाय् लक्ष्मी मानन्धर, बेनु शाक्य, महन्तलाल मल्ल, सूर्यबहादुर, बालकलाकार रजनी शाक्यपिसं मू भुमिका म्हितादीगु ख: । आ: उगु इलय् संकिपाय् म्हितादीपिं उप्व: सिन संकिपा ख्य: त्व:ते धुंकुगु दु । तिमिला श्रेष्ठयात उगु इलय् खस नेपाली संकिपा नकिं करिस्मा नापं तुलना याना स्व:गु ख: । आ: वय्‍क: नं संकिपा ख्यलय् मदी । महन्तलाल मल्ल, तुलसीनारायण डंगोल, पवन जोशी आदि संकिपाक:मि कलाकारपिं अझ संकिपा ख्यलय् ज्या यानाच्वनादीगु दु । वि.सं. २०६६ सालया राष्टि्रय चलचित्र पुरस्कार सम्मानय् ३ गू विधाय् सिरपा त्याकेत ता:ला:गु संकिपा 'बांला:मय्‍जु'या निदर्ेशक पवन जोशी ख: । 

मू खँ नेपालभाषा संकिपाया निर्माण प्रकि्रया न्ह्‍या:गु र्इयागु ख: । उगु इलय् राज्यं खस नेपाली भाय्‍या संकिपायात थंे मेमेगु भाय्‍या संकिपायात न उतिकं हे प्राथमिकता व सहुलियत व्यूगु ख:सा सायद उबलय् नेवा: संकिपात सेलुलोइड फम्र्याटय् हे बने जुइगु जुइ । अथे जूसां चुनौतिपूर्ण रुपं गुलि संकिपा गुगु फम्र्याटय् वने जुल व न छगू उपलव्धिया रुपय् कायेमा: ।

 

                                           पन्तिया  भिन्द्यो 

मतिना दिवसया लसताय् 

-सौरभ शाक्य

 हिसिचा दुगु ख्वालं , छ वल जिथाय्
अजःउलातगु मिखां , छं स्वल जिथाय् ।

गजाःगु नुगपाःसंगु खः , छ खनेवं जितः
प्यखेँ न्यंक ख्यूँयानं , निभाःत्वल जिथाय् ।

ऐ जि यःम्ह छ बाहेकं , सुं मदु खंला जि
दैब संयोग ,छंगु नुगःथ्वल जिथाय् ।

थ्व चाः व फय् , गुगु धरती च्वं च्वना जि
छ खनेवं , क्वबःजायेक स्वां ह्वल जिथाय् ।

सुंहे मदुसां छ दयेवं , यक्वःदुथेँ ताइगु जितः
मतिनाया कस्ति छंके भयबिया ज्वल जिथाय् ।

पृथ्बी नारायण शाहको सेनाले जित्न नसकेको तकालीन एक नेवा: संघ् (प्रदेस्- देश ) नाला पनि हो भनिन्छ । स्थानिय बिद्वानहरु यस बिषयमा थोकेर कुरा गर्न तयार छन् । तर यस बारे इतिहासमा कहिं उल्लेख गरिएको छैन । आखिर इतिहास जित्नेहरुका निम्ती लेख्ने साहित्य न थहरिए नेपालमा।

पत्रकारितामा मेरो पुस्ता!

• 'पत्रकारिता छोडेर बरु गाउँमा गएर बाख्रा पाले आफू र परिवारको कल्याण होला। यो पत्रकारितामा न बाँच्न सकिन्छ न मर्न सकिन्छ।'
• 'कहिलेकाहीं त यो पत्रकारिता पेशा छाडेर घर फर्केर आलुखेती गरौं जस्तो लाग्छ। पत्रकारितामा काम पनि छैन, फुर्सद पनि छैन, जागिर पनि छैन, बेरोजगार पनि होइन जस्तो हुने रहेछ। तनावै तनाव....'
• 'पत्रकारितामा न दाम छ न काम छ। बेकारको पेशामा अल्झेर समय बर्बाद् मात्र गरिएछ भन्ने चेत बल्ल खुल्दैछ....बरु घर फर्केर अदुवा खेती गर्नु उचित।'

हालै केही पत्रकार मित्रहरुका फेसबुक वालमा देखिएका पीडामिश्रित पोष्ट हुन यी। यस्ता फेसबुके पोष्ट आजभोलि आम पत्रकारका साझा बन्दै गएका छन्।

मनोज अधिकारी \

यस्ताखाले निराशाजनक अभिव्यक्तिमा अन्य पत्रकारका समर्थनयुक्त लाइक र कमेन्ट पनि त्यतिकै जोडिएर आएका छन्। यो पेशामा भर्खरै दुई–तीन वर्ष नाघेका र कोही १२/१५ यता सक्रिय पत्रकारितामा रहेकाहरुमा यस्तो निराशा धेरै देखिएको छ।

'सबै पत्रकारको मनको कुरो' एक पत्रकारको पोष्टमा अर्काे मित्रको कमेन्ट हो यो। सरसर्ती हेर्दा यो कमेन्ट सामान्य लागे पनि एक प्रतिनिधिमूलक देखिन्छ। यी फेसबुके पोष्टमा अरु पत्रकारका कमेन्ट पनि यही आसयका छन्। अझ कसैले त पत्रकारिताभन्दा आलु खेती बेस भन्नेसम्मको कमेन्ट गरेका छन्।

अन्यथा अर्थ नलागोस्, आलु खेती नराम्रो पेशा हुँदै होइन। बरु यो आम नेपालीको खाद्य भण्डारमा तरकारीका रुपमा ठूलो हिस्सा ओगट्ने र आर्थिक रुपमा एक बलियो व्यवसाय हो।

मुलधारका राष्ट्रिय दैनिक तथा टेलिभिजनमा कार्यरत पत्रकारका यस्ता फेसबुके पोष्टले भन्न खोजेका धेरै कुरा छन्। उनीहरु यो पेशाप्रति किन यति धेरै निराश र अवाक्क देखिन्छन्? यसको खोजी सायदै कसैले गरेको होला।

सतही रुपमा हेर्दा पत्रकारितामा अहिलेको पुस्ता उर्जाशील नभई निराश हुँदै गएको माथिका अभिव्यक्तिले संकेत गर्छन्। राज्यको चौंथो अंग भनिने पत्रकारितामा यो हदको निराशाका कारण के हुन सक्लान्?  

एक पत्रकार मित्रले कमेन्टका रुपमा प्रष्ट लेखिदिएका छन्,'पत्रकारितामा सामाजिक छबि ठूलो छ, भित्री पीडा आफैंलाई मात्र थाहा हुन्छ।'

उनीहरुका यस्ता फेसबुके पोष्ट र कमेन्टले पत्रकारिताको पछिल्लो पुस्ता कुन रुपमा गुज्रिरहेको छ भन्ने अनुमान गर्न सकिन्छ। जब कि नेपालमा पत्रकारिताको चरम छलाङ यही अवधिमा भएको मान्निछ।

राजधानी र मोफसलमा गरी सयौं रेडियो तथा पत्रपत्रिका र दर्जनौं टेलिभिजन च्यानल यसै अवधिमा खुलेका हुन्। अझ पछिल्लो समय अनलाईन पत्रकारितातर्फ बेग्लै लहर छ। तर पत्रकार भने हौसिनुको सट्टा झन् विरक्तिएको सन्देश सार्वजनिक गर्दैछन्।

सर्वस्वीकार्य तथ्य के हो भने, उदार सञ्चार नीतिका कारण पछिल्ला दुई दशकमा सञ्चार संस्थाको संख्यामा बाढी आए पनि गुणात्मक बृद्धि हुन सकेन। बाढीले जेसुकै बगाएर ल्याउँछ भनेझैं जो पनि सजिलै सञ्चार संस्थाका मालिक र पत्रकार बन्न थाले। यसले पत्रकारितामा गुणात्मक विकास नभई सट्टामा अनेकथरी विकृति चाहिं भित्रिए।

सानो अर्थतन्त्र भएको मुलुकमा च्याउसरी खुलेका सञ्चार संस्था सिमित साधन–स्रोतमा दिगो र टिकाउ हुन सकेनन्। पत्रकारका रुपमा लगानीकर्तादेखि श्रमिकसम्म जोकोहीको अपेक्षा ठूलो हुन पुग्यो। बदलामा यसले त्यो अपेक्षा पुरा गर्न सकेन।

'पत्रकारलाई जागिर र तलब दुवै दिन सकिंदैन, जागिर खाने भए बस, तलब चाहिने भए अन्तै जाउ' भन्ने सम्मका मालिक देखिए। तलब माग्ने पत्रकार टेलिभिजन सञ्चालकबाटै निकालिन थाले।

ठूला मिडिया भनिएकाले नै महिनौं तलब निकासा ढिलाई गरिरहे। साविकको दशैं पेस्की बन्द भए। टेलिभिजनमा अनुहार देखाउनेहरु वर्षौं तलब नपाएपछि रत्नपार्कमा घाम ताप्दै गरेका भेटिए।

सरकारी कर्मचारीले बेलैमा निकासा पाएनन्, फलानो नीजी कम्पनीमा मागअनुसार तलब बृद्धि भएन, तिलानो संस्थामा अनियमितता भयो भन्ने समाचार लेख्ने पत्रकार आफू स्वयंम् उही अवस्थामा गुज्रिरहेको छ।

महिनौं तलब नपाए पनि ऊ आफ्नो कर्म गर्न भने छोड्दैन। बरु डेरा भाडा तिर्न नसकेर घरपट्टीको आँखा छल्न साथीको डेरामा शरण लिन पुग्छ। एक सिलिण्डर ग्याँस किन्न नसकेर ऊ रिपोटर्स् क्लबको कुकिज वा अन्य आयोजकको चिया–नास्तामा दिन काट्न सक्छ। तर आफ्नो अवस्था त्यही पत्रिकामा लेख्न सक्दैन।

हालै ग्याँसको हाहाकार हुँदा केही पत्रकारले लेखे,'एक सिलिण्डर ग्याँस पनि कसैले पत्याएनन्। न घरकी जहानले चुल्हो बाल्न पाइन न छिमेकीले पत्रकार भनेर धाक लगाउन पाए। हिस्स..पत्रकारको फुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुुर्ती..।'

पत्रकारले जे पनि थाहा पाउँछ, लेख्छ, बोल्छ र गर्न सक्छ भन्ने एकथरी मान्यता समाजमा अझै छ। वास्तविकतामा उनीहरु कुन हदको दैनिकी गुजारिरहेका हुन्छन् भन्ने कमैलाई थाहा हुन्छ। आखिर पत्रकार पनि समाजकै एक सदस्य हो।

आफ्नै रोजीरोटीको दरिलो व्यवस्था गर्न नसक्ने अवस्थाको पत्रकारले समाजको आमअपेक्षा कसरी पूरा गर्न सकोस्। यद्यपी समाजमा पत्रकारलाई हेर्ने फरक–फरक दृष्टि छन्।

त्यसैले उनीहरु देख्नासाथ पत्रकारलाई सोध्छन,'आज घाम लाग्छ कि पानी पर्छ?'

कतै जानुपर्ने यात्रु,'यो बाटो बन्दछ कि खुलेको छ?'

कुनै काम आँट्नु पर्याे,'यो दिन कसैको बन्द–हड्ताल छ कि छैन?'

राजनीतिक चासो राख्ने व्यापारी,'यो सरकार कति दिन टिक्छ? मन्त्री को–को फेरिन्छन्?'

राजनीतिक कार्यकर्ता,'दलहरुबीच सहमति हुन्छ कि हुँदैन?'

अर्काे जिज्ञासु,'संविधान कहिले बन्छ? ठ्याक्कै भन्नुस् त।'

ग्याँस सकियो छिमेकी दिदी,'ए.. पत्रकार भाई, ग्याँस भोलि पाइन्छ कि पार्इंदैन?'

यी र यस्ता अनेकन् प्रश्न पत्रकारले दैनिक रुपमा घरदेखि बाटो, चोक र सभा–समारोहमा झेलिरहनु पर्छ। यसको सोझो अर्थ के हो भने समाजका अनेकन् प्रश्नको उत्तरका लागि पत्रकार हरदम तयार हुन्छन्। यो उनीहरुको पेशा हो।

यस्ता प्रश्नमा कतिपय पत्रकार जाने–बुझेर उत्तर दिन्छन्। कोही कहिलेकाहीं नजाने पनि उत्तर दिएर पन्छिने प्रयत्न गर्छन्।

समाजमा ऐनाको भूमिका खेल्ने पत्रकार आफैं भने कुहिरोको काग झैं रुमल्लिरहेका छन्। उनीहरु आफ्नो पेशालाई तुच्छ कोटीमा राख्छन्।

'बाहिरबाट हेर्दा देखिने ग्याल्मर पत्रकारिता पेशामा पक्कै छैन' अर्का पत्रकारको स्टाटस यस्तो छ,'न समाजले गर्ने सम्मान बाँकी छ न व्यवसायीक गुणस्तर कतै छ।'

यस्तै कारणले होला आजभोलि मुलधारका पत्रकारको सक्रियता कि साइड जबमा कि विदेश पलायनमा देखिन थालेको छ। कतिपय पत्रकार अहिले आधा पत्रकारिता छोडेर आधा समय स्कुल वा कलेज पढाउँदै छन्।

कान्तिपुर र नागरिकमा १२ वर्ष पत्रकारिता गरेपछि अहिले म यो पेशामा सक्रिय छैन। मेरा समकालिन र पूर्वसहकर्मीमध्ये केहीले मैलेजस्तै यो पेशा छाडिसके। केही छोड्ने क्रममा छैन। केही उनीहरुकै शब्दमा 'अर्ध–व्यवसायकि' रुपमा पत्रकारितामा झुण्डिएका मात्र छन्।

कोही एनजिओ/आईएनजीओको प्रपोजल वा रिपोर्टिङमा व्यस्त हुँदैछन्। यस्तै कोही सके अमेरिका, बेलायत वा अष्ट्रेलिया पुगेका छन्। ती डिभी चिठ्ठा, पिआर वा अध्ययन भिसाको नाममा किन नहुन्। कतिपय ठूला मिडियाका पत्रकार अहिले पनि डिभी र पिआरको प्रक्रियामै छन्।

त्यो पनि नभए, वर्षौको पत्रकारिता पेशालाई तिलाञ्जली दिएर मालिकसँग लिन बाँकी हरहिसाब छाडेर दुबई, कतारलगायत खाडी मुलुक उड्ने पत्रकारको संख्या पनि बढ्दै छ।

मुलधारको पत्रकारितामा आधादशक कटाइसकेका एक पत्रकारले हालै फेसबुक वालमा लेखे,'कोरिया भाषा कक्षा पूरा भयो, अबको गन्तव्य प्रष्ट छ।'

उनको यो स्टाटसको सन्देशले पनि प्रष्ट पार्छ,'नेपाली पत्रकारिताको युवा पुस्ताको गन्तव्य र यसका कारण के हुन्।'

प्रकाशित मिति: शनिबार, फाल्गुण ९, २०७१

source-http://setopati.com/

 

"गयो प्रेम दिवस 
महिनाको पकेत खर्च रित्याएर "
ऊ भन्दै थिए
हिजोको रमाइलो बिर्सिएर 
आफ्नो गोजी छाम्दै थिए

मृत्युपछि फेसबुक अकाउण्ट आफै ‘डिलिट’ हुने, अपुताली समेत सुम्पिन सकिने

फेसबुकलाई अकाउण्टवाला मानिस मरेको थाहा हुने कुरै भएन । त्यसैले ऊ मरे पनि उसको अकाउण्ट रहिरहन्छ । तर, अब भने मानिस मरेसँगै फेसबुक अकाउण्ट पनि स्थायी रुपमा डिलिट हुने वा हट्ने भएको छ ।

फेसबुकले नयाँ सेटिङ थप गरेको छ जसमा प्रयोगकर्ताले आफ्नो मृत्युपछि आफ्नो अकाउण्टलाई खारेज गर्ने वा अकाउण्टको स्वामित्व अरुलाई हस्तान्तरण गर्ने भन्ने विषयको छनोट गर्न सक्छन् ।

हुनत सारा धन सम्पत्ति छाडेर आफु नै मरेपछि जाबो फेसबुक अकाउण्टको हालत के होला भनेर कसले पो चिन्ता गर्ला र ? तर, मानिस मरेपछि उसको फेसबुक अकाउण्टका विषयमा उसका साथीभाइ तथा घरपरिवारलाई भने चासो हुन्छ । कसैले मृतकको फेसबुक वालमा गलत कुरा पो राखिदिन्छन् की वा फेसबुकमा जिउँदो छँदा राखेका पोष्टहरुलाई गलत ढंगले अथ्र्याउँछन् की भन्ने चिन्ता रहन्छ ।

फेसबुकको संस्मरणात्मक पेज नीतिमा प्रतिक्रिया तथा सुझाव व्यक्त गर्ने धेरै प्रयोगकर्ताले मान्छेको मृत्युपछि फेसबुक अकाउण्टको अवस्थाका विषयमा दिएको सुझावका आधारमा फेसबुकले यस्तो फिचर थप गरेको हो । धेरै मानिसहरुले आफ्नो पि्रय व्यक्तिको मृत्युपछि उसको फेसबुक अकाउण्ट खोल्न सक्ने सुविधा आफुलाई दिन समेत माग गरेका थिए ।

नयाँ फिचर सार्वजनिक गर्दै फेसबुकले भनेको छ, ‘जब मानिसको मृत्यु हुन्छ तब उसको फेसबुक अकाउण्ट जिवन, मित्रता तथा अनुभवको संस्मरण बन्दछ ।’

यस फिचर अन्तरगत यदि मृत्युपछि आफ्नो पेज व्यवस्थापन गर्न कसैलाई अनुमति दिने अप्सन छनोट गरियो भने छनोट गरिएको व्यक्ति मृतकको फेसबुक वालको संस्मरणात्मक टाइमलाइनमा निधनका विषयमा सामाग्री पोष्ट गर्न सक्नेछ, नयाँ साथीहरुको रिक्वेस्टको जवाफ दिन सक्नुका साथै प्रोफाइल पिक्चर र कभर फोटो समेत अपडेट गर्न सक्नेछ ।

साथै फेसबुक प्रयोगकर्ताले आफ्नो मृत्युपछि अरुलाई अपुताली सुम्पन सक्छ । जसअनुसार त्यसरी अपुताली लिने व्यक्तिले मृतकको फेसबुक अकाउण्टबाट फोटो, पोष्ट तथा प्रोफाइल जानकारीहरु डाउनलोड गर्न सक्छ । तर त्यस्तो व्यक्तिले प्रयोगकर्ताकै रुपमा अकाउण्ट लगइन गर्न र निजि मेसेजहरु हेर्न भने पाउनेछैन ।